กะโหลก   จารึกโบราณ   มรดก

ดื่มด่ำอย่างเต็มที่จากปิสโก ผมเดินกลับมาที่จตุรัสกลางเมืองเก่า ที่มีชื่อ Plaza Mayor แล้วก็หาทางไปสุสานต่อ สุสาน ใช่ ผมรู้ดี ใครที่สติดีจะลัดเลาะเข้าไปในสุสานเพื่อจะดูอะไร ผมเกลียดภาพยนตร์สยองขวัญสั่นประสาท จะดีเสียกว่าไหมถ้าผมไม่ต้องช็อคตายทุกห้านาที แต่มันก็ยังมีความพิศวงอย่างประหลาดที่ทำให้ผมอยากจะค้นหาสุสานของอารามซานฟรานซิสโก

พระราชวังอาร์คบิชอป, ลิมา, เปรู

ที่แรกที่ผมเดินเข้าไปคือวังของสังฆนายกของลิมา และถึงแม้ผมจะต่อต้านการสนับสนุนวิถีการใช้ชีวิตที่หรูหราฟูฟ่าของชนชั้นสูงที่ความร่ำรวยได้มาจากการทำนาบนหลังผู้ด้อยโอกาส แต่การจ่ายค่าเข้าชมพิพิพิธภัณฑ์นั้นก็เพื่อนำมาบูรณะพิพิธภัณฑ์เพื่อให้ชนรุ่นหลังได้เข้าชมและเรียนรู้ศิลปะคริสต์ที่แทรกตัวอยู่ในชิ้นงาน บ้านพักยังคงเปิดให้บริการอยู่และดูใหม่ถึงแม้จะสร้างมาตั้งแต่ปีคศ. 1924 ตัวอย่างศิลปะและสถาปัตยกรรมที่โดดเด่นของยุคนีโอโคโลเนียลที่เริ่มเข้ามามีบทบาทในช่วงต้นศตวรรษที่ยี่สิบ การตกแต่งภายในของวังมีความสวยหรูตระการตา เพดานส่องสะท้อนเป็นประกายจากกระจกหน้าต่าง ขั้นบันไดหินอ่อน รูปปั้นแกรนิตของเซนต์ตูริเบียสแห่งม็องโกวิโย เทพผู้พิทักษ์แห่งอัครสังฆมณฑล

โบสถ์ส่วนตัวในวังบิชอพ

วิหารลิมา

ผมเดินชมไปตามห้องต่างๆในชั้นล่าง ดูข้าวของที่จัดแสดง ทั้งที่เกี่ยวโยงกับความเชื่อทางศาสนาและศิลปะอื่นๆ ตั้งแต่ภาพวาดการตรึงกางเขนจนถึงรูปปั้นองค์พระแม่มารี เดินวนจนทั่วอีกรอบ ขึ้นบันไดหินอ่อนต่อเนื่องไปยังชั้นสอง ซึ่งมีข้าวของมากขึ้นในห้องต่างๆ และต้องกำหนดจิตคุมความคิดที่ว่า นี่คือพิพิธภัณฑ์ ไม่ใช่พื้นที่สำนักงาน เพราะมันมีความแตกต่างกันมากระหว่างการสอนให้รู้จักแยกแยะความละอายที่โอ้อวดกับโลกแห่งความเป็นจริง เดินขึ้นไปอีกชั้น ผมมาถึงมุมที่สะกดความสนใจจากผมอย่างมาก ตำราโบราณที่จารึกลายมือลงบนแผ่นหนังสัตว์วางเรียงกันเป็นตั้ง บทบันทึกของประวัติศาสตร์ตั้งแต่ศตวรรษที่สิบหกเป็นต้นมา น่าเสียดายที่ไม่อนุญาตให้เข้าไปชมใกล้ๆได้ ผมจึงทำได้แค่ชื่นชมอย่างหลงใหลด้วยสายตา จ้องมองสิ่งของแวววาวที่จัดแสดงอีกครั้ง แล้วก็รีบขึ้นไปชั้นสาม ซึ่งเป็นห้องสวดมนต์ รูปปั้นองค์พระแม่มารีที่สลักเกลาอย่างวิจิตรบรรจงและเคลือบผิวด้วยทองดูลึกลับ ศักดิ์สิทธิ์และสวยงามเกินบรรยาย ผมเดินลงจากบันไดเพื่อหาทางเข้าวิหารถัดไป

ภายในโบสถ์มีห้องนักร้องประสานเสียงไม้ล้อมรอบแท่นบูชา

เช่นเดียวกับโบสถ์อื่น ๆ ในอเมริกาใต้ ศิลปะและการตกแต่งงดงามมาก ตลอดพื้นที่ในวิหารนั้นเต็มไปด้วยศิลปะและสถาปัตยกรรมทางคริสต์ศาสนาที่สวยงามวิจิตรการตาเกินบรรยายซึ่งผมได้เดินชมอย่างดื่มด่ำในความงาม ภาพวาด ‘the way of the cross’ หรือ “เส้นทางของพระเยซูคริสต์เดินไปที่การตรึงกางเขน” บนผนังของวิหารลิมา จะถูกเสริมด้วยรูปปั้นสำคัญๆ ในหอสวดมนต์หลายจุดรวมไปถึงรูปปั้น ของซานตา โรซา เดอลิมา คนแรกที่เกิดในซีกโลกตะวันตกที่ได้รับการประกาศให้เป็นนักบุญ แท่นบูชาหลักล้อมรอบด้วยบัลลังก์ไม้ซึ่งแกะสลักอย่างสวยงามโดยฝีมือช่างแกะสลักและสถาปนิกชาวสเปน เปโดร เดอ โนเกียรา ที่มุ่งมั่นสร้างผลงานชิ้นเอกนี้ใช้เวลาเกือบสิบเจ็ดปี การก่อสร้างของวิหารเริ่มต้นครั้งแรกเมื่อห้าร้อยปีก่อนและมีการปรับปรุงเพิ่มเติมตลอดหลายศตวรรษถัดมา แต่กระนั้นวิหารก็ยังได้รับความเสียหายเพราะอุทกภัยทางธรรมชาติจากแผ่นดินไหว และการบูรณะซ่อมแซมครั้งล่าสุดก็แทบจะต้องรื้อสร้างใหม่ทั้งหมดจากเหตุการณ์แผ่นดินไหวครั้งใหญ่ในปี 1746 และในที่สุดในปี 1991 พระวิหารได้ถูกอนุรักษ์จากองค์กรยูเนสโกและถูกสถาปนาให้เป็นหนึ่งในมรดกสำคัญของประวัติศาสตร์โลก

สมบัติของอาราม – จารึกโบราณบนแผ่นหนังสัตว์ในห้องสมุดขนาดใหญ่

โอ้ถ้าเพียง …

เดินแค่ระยะสั้นๆจากวิหารมายังศาสนสถานซานฟรานซิสโก ซึ่งเป็นจุดหมายที่ตั้งใจของผม และถึงแม้โบสถ์ วิหารต่างๆที่ผมได้อิ่มเอมกับความงามมาตลอดเส้นทางที่เดินชม ศาสนสถานแห่งนี้ยังมีอะไรที่ยิ่งน่าสนใจมากขึ้นไปอีก และไม่ใช่เพียงเพราะที่นี่คือสุสาน โบสถ์แหน่งนี้ยังเป็นที่ตั้งของหอสมุดขนาดมโหฬารที่ทำให้ผมต้องยืนตะลึง จ้องมองอ้าปากค้างกรามลากถึงพื้น สิ่งที่ผมเห็นตรงหน้าซึ่งถูกจัดเรียงไว้อย่างเป็นระเบียบสวยงามคือสมบัติล้ำค่าที่ประเมินราคามิได้ หนังสือกว่าสองหมื่นห้าพันเล่มและจารึกโบราณบนแผ่นหนังสัตว์โบราณที่คัดด้วยมือได้ถูกเก็บรักษาไว้อย่างดีในหอพระสมุดแห่งนี้ แผ่นจารึกโบราณจำนวนมากเหล่านั้นช่างหาดูได้ยากและมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวจากการคัดด้วยลายมือตั้งแต่ศตวรรษที่สิบห้าจนถึงสิบเก้า กว่าหกพันม้วนแผนจารึกโบราณที่บันทึกโดยเหล่านักบวชในยุคนั้นและถูกเก็บรักษาไว้อย่างดี เนื้อหาในใบจารึกนั้นไม่เพียงแต่เชื่อมโยงเกี่ยวกับคริสต์ศาสนา แต่ยังรวมถึงประวัติศาสตร์ ดนตรี ปรัชญา กฏหมาย หรือวรรณกรรม ทั้งหมดที่ผมทำได้คือการจ้องมองสมบัติล้ำค่าเหล่านั้นประทับเก็บไว้ ผมไม่สามารถที่จะเอื้อมหยิบหรือศึกษาจารึกล้ำค่าแห่งประวัติศาสตร์เหล่านั้น ถึงไม่ได้รับอนุญาตให้ถ่ายรูป แต่ผมก็ยากที่จะห้ามใจ และได้แทรกภาพหนึ่งของส่วนหนึ่งในหอพระสมุดนี้ไว้ให้ชมกัน (ถ่ายภาพโดยไม่ใช้แฟลช)

กะโหลกจัดอยู่ในรูปทรงกลมในหลุมในสุสานของลิมา

สุสานแห่งลิมา

ยากยิ่งนักที่จะถอนตัวเดินออกจากหอสมุดผมอยากจะขอสมัครเข้าชมจารึกโบราณพวกนั้น แต่ผมไม่ได้นำหลักฐานต่างๆที่จำเป็นในการสมัครติดตัวมา หรือมีเวลามากพอถึงสิบวันที่จะรออนุมัติ ผมเดินลงบันไดต่อไปยังห้องใต้ดินและสุสานของศาสนสถาน มีไกด์พาทัวร์สุสานซึ่งประกอบด้วยนักท่องเที่ยวประมาณ10 ถึง 15 คน และใช้เวลาเข้าชมด้านในประมาณ 10 หรือ 15 นาที อย่างที่ผมกล่าวเมื่อตอนต้น ผมไม่ใช่แฟนภาพยนตร์สยองขวัญ แต่ความอยากรู้อยากเห็นก็ทำให้ผมต้องมาสัมผัสประสบการณ์ระทึกนี้ โถงใต้ดินของศาสนสถานแห่งนี้กว้างขวางมาก และผมได้สังเกตเห็นประตูหลายบานที่ถูกปิดตายอยู่ จากการอ่านผมทราบว่ายังมีเส้นทางอีกมากที่ยังไม่เปิดสู่สาธารณะ รวมถึงทางเดินเชื่อมไปยังโบสถ์อื่นๆ หรือตีกสำนักงานของรัฐบาลรอบเมืองเก่านี้ เราเดินชมหลายส่วนที่ต่างระดับและผ่านหลายห้อง คร่าวๆมีสามระดับ ห้องส่วนบน และห้องส่วนล่างที่ผู้คุมกฏและนักบวชถูกนำมาฝังไว้ และระดับกลางที่เหล่าผู้นำและมีอิทธิพลถูกนำมาฝังท่ามกลางสามัญชน และระดับล่างที่ลึกลงไปและก่อล้อมโดยรอบด้วยกำแพงอิฐ ที่คนอื่นๆหรือพวกบ่าวไพร่จะถูกฝังรวมกันไว้ เวลาผ่านไปสุสานพวกนี้ถูกจัดระเบียบใหม่ศพถูกรื้อมาประกอบใหม่ กระดูกต้นขา กระดูกน่อง กระโหลก ในบางครั้งจะถูกจัดวางตกแต่งอย่างมีรูปแบบ ซึ่งกะประมาณคร่าวๆได้ว่าน่าจะมีศพถูกฝังอยู่ภายใต้สุสานแห่งนี้ถึงสองหมื่นห้าพันศพเลยทีเดียว